KTHEHU MBRAPA

Ankthi.

Llojet e çrregullimeve
Simptomat, Shkaqet dhe Trajtimi.

Të gjithë përballen me ankth herë pas here, por kur ndjenjat e përditshme të nervozizmit kthehen në ndjenja intensive dhe të qëndrueshme të frikës, mund të arrijnë nivelin e një çrregullimi të diagnostikueshëm të ankthit.

Opsionet e trajtimit si terapia, medikamentet, strategjitë e kujdesit për veten dhe ndryshimet në stilin e jetës mund t’ju ndihmojnë të menaxhoni ankthin tuaj dhe të jetoni jetën tuaj më të mirë në shtëpi, në punë dhe në marrëdhëniet tuaja.

Llojet e çrregullimeve të ankthit

Ankthi i referohet ndjenjave të nervozizmit, frikës ose shqetësimit. Shumica e njerëzve ndihen të shqetësuar para një interviste pune, kur japin një provim, ose në ditën e parë të një pune ose shkolle të re.

Çrregullimet e ankthit përfshijnë frikë, ankth ose shqetësime të tepërta që ndërhyjnë në mirëqenien tuaj dhe aftësinë për të funksionuar. Për shembull, mendimet dhe sjelljet e përsëritura të ankthshme mund të kenë një ndikim të madh në jetën tuaj të punës, në shkollë, në hobi ose në marrëdhënie.

Çrregullimet e ankthit përcaktohen nga situatat ose objektet që shkaktojnë ankthin tuaj. Disa çrregullime ankthi kanë simptoma të ndryshme dhe lloje mendimesh negative të lidhura me to.

Çrregullimet të ankthit:

Kur keni GAD, fokusi i ankthit tuaj nuk është në një gjë të vetme, por në disa gjëra. Kjo mund të përfshijë shëndetin, ndërveprimet sociale ose punën. Këto shqetësime shfaqen në shumicën e ditëve për të paktën 6 muaj.
Ky çrregullim përfshin sulme paniku të përsëritura dhe të papritura. Çrregullimi i panikut mund të çojë në shqetësim ose stres për sulmet e ardhshme të panikut. Është e rëndësishme të theksohet se të pasurit e sulmeve të panikut nuk do të thotë gjithmonë se keni çrregullim paniku.
Kjo gjendje përfshin një frikë intensive nga një situatë që mund të jetë e vështirë për t’u ikur. Kjo mund të përfshijë hapësirat e hapura, hapësirat e mbyllura ose transportin publik. Për disa njerëz, këto frikëra e bëjnë të vështirë daljen nga shtëpia.
I njohur më parë si fobia sociale, ky është një frikë intensive nga situatat sociale ose nga performimi para të tjerëve. Ankthet janë të lidhura me frikën e gjykimit negativ nga të tjerët dhe frikën e tregimit të shenjave të ankthit ose sikletit në publik.
Të njohura gjithashtu si fobi të thjeshta, këto përfshijnë një frikë intensive nga një objekt ose situatë e caktuar. Frika është jashtë proporcionit me rrezikun real që paraqitet. Fobitë e zakonshme që njerëzit kanë përfshijnë kafshët, lartësitë, fluturimin dhe injeksionet.
Kjo gjendje përfshin ankth intensiv për t’u ndarë nga njerëzit me të cilët ndiheni afër. Kjo mund të ndikojë si tek fëmijët ashtu edhe tek të rriturit.
Një çrregullim në të cilin një individ dështon të flasë në situata specifike sociale ku pritet të flasë (si në shkollë), pavarësisht se flet në situata të tjera.
Ankthi që zhvillohet gjatë përdorimit të substancave ose gjatë tërheqjes nga substancat si alkooli, drogat, ose medikamentet.
Simptoma ankthi që janë rezultat i një gjendje tjetër mjekësore si hipertiroidizmi.
Gjendje të tjera të shëndetit mendor mund të përmbajnë simptoma ankthi, edhe pse nuk klasifikohen si lloje të çrregullimeve të ankthit sipas DSM-5

Simptomat

Çrregullimet e ankthit karakterizohen nga ndjenja të forta frike ose shqetësimi që ndikojnë në mirëqenien dhe funksionimin tuaj të përditshëm. Kjo mund të variojë nga ankthi për testet deri te ankthi social. Ankthi intensiv shpesh çon në ndryshime në sjellje. Ankthi ndihet shumë i pakëndshëm, kështu që njerëzit kanë tendencë të shmangin situatat ose objektet që mund të provokojnë ankthin e tyre.

Simptomat e ankthit shfaqen kur trupi ndjen një kërcënim. Kjo është pjesë e përgjigjes “lufto ose largohu”.

Hormonët si adrenalina dhe kortizoli rriten për të përgatitur trupin për veprim, gjë që bën që zemra të pompojë më shpejt gjak, të shpejtojë frymëmarrjen tonë dhe të përgatitë muskujt tanë për lëvizje.

Ankthi ka efekte si fizike ashtu edhe mendore:

  • Mendime të shpejta
  • Vështirësi në frymëmarrje
  • Rrahje të shpejta të zemrës
  • Stomak i trazuar
  • Gojë e thatë
  • Marramendje
  • Ndjenja frike ose paniku
  • Djersitje
  • Tension i muskujve
  • Dobësi fizike
  • Hutim
  • Kujtesë e dobët
  • Vështirësi në përqendrim
  • Shqetësim i vazhdueshëm
  • Shkëputje nga realiteti (dissociation)
Shumicën e këtyre simptomave do ti keni të njohura edhe nëse nuk keni probleme të rëndësishme me ankthin. Por kur janë të rënda, të përsëritura dhe aq shqetësuese sa të bëjnë të ndiheni shumë të pakëndshëm, jashtë kontrollit ose të pafuqishëm, kjo mund të sinjalizojë një çrregullim ankthi.

Shkaqet

Çrregullimet e ankthit, ashtu si shumë gjendje të tjera të shëndetit mendor, ka të ngjarë të shkaktohen nga një kombinim i ndërlikuar i faktorëve, përfshirë ato mjedisore dhe gjenetike.

Hulumtimet ende nuk kanë shpjeguar plotësisht pse disa njerëz do të përjetojnë një sulm paniku ose do të zhvillojnë një fobi, ndërsa të tjerë që janë rritur në të njëjtën familje ose kanë përvoja të përbashkëta, nuk i përjetojnë.

Shumë faktorë mund të kontribuojnë në zhvillimin e një çrregullimi ankthi, duke përfshirë:

Predispozita për ankth mund të trashëgohet. Njerëzit me anëtarë të familjes që kanë çrregullime ankthi janë më të prirur për t’i zhvilluar ato vetë. Kërkimet tregojnë se disa gjene specifike janë të lidhura me ankthin, përfshirë ata që rregullojnë reagimin ndaj stresit dhe zhvillimin e qelizave nervore.
Përvoja të vështira jetësore, si abuzimi, dhuna, ose humbja e një personi të dashur, mund të shkaktojnë çrregullime ankthi. Gjithashtu, një mjedis shumë kërkues ose mbrojtës në fëmijëri mund të rrisë rrezikun.
Karakteristikat e personalitetit, si prirja drejt turpit ose vetëvlerësimi i ulët, mund të rrisin ndjeshmërinë ndaj ankthit. Po ashtu, pabarazitë kimike në tru, si nivelet jo normale të neurotransmetuesve, mund të kontribuojnë në zhvillimin e ankthit.
Përdorimi i substancave si kafeina dhe alkooli, si dhe mungesa e aktivitetit fizik ose dieta jo e shëndetshme, mund të përkeqësojnë simptomat e ankthit. Gjithashtu, stresi në punë dhe marrëdhëniet mund të jenë burime të mëdha të ankthit.
Përvoja traumatike gjatë fëmijërisë, si abuzimi, dhuna në familje ose humbja e një prindi, mund të krijojnë një bazë për zhvillimin e ankthit në moshë të rritur​
Ndryshimet hormonale, veçanërisht tek femrat, mund të ndikojnë në zhvillimin e ankthit. Hormonët si estrogjeni dhe progesteroni janë të lidhur me rregullimin e humorit dhe mund të luajnë një rol në rritjen e ndjeshmërisë ndaj ankthit gjatë periudhave të ndryshme si cikli menstrual, shtatzënia ose menopauza​
Konsumimi i substancave si alkooli, drogërat, ose kafeina, dhe tërheqja nga këto substanca mund të përkeqësojnë simptomat e ankthit. Disa substanca mund të shkaktojnë varësi dhe të kontribuojnë në zhvillimin e çrregullimeve të ankthit përmes krijimit të një varësie psikologjike dhe fizike
Njerëzit me sëmundje kronike, si diabeti ose sëmundjet e zemrës, shpesh përjetojnë nivele të larta ankthi për shkak të menaxhimit të vazhdueshëm të gjendjes së tyre shëndetësore dhe frikës nga komplikacionet
Ekspozimi i zgjatur ndaj stresit, si ai i lidhur me punën, marrëdhëniet, ose vështirësitë financiare, mund të çojë në zhvillimin e çrregullimeve të ankthit. Stresi i vazhdueshëm mund të ndikojë në mënyrë të konsiderueshme në shëndetin mendor dhe fizik​
Përdorimi i tepruar i mediave sociale është lidhur me rritjen e niveleve të ankthit dhe depresionit, veçanërisht në rininë e sotme. Ndikimet e tilla përfshijnë ndjenjat e izolimit, krahasimet sociale negative dhe presioni për të përmbushur standardet jorealiste​

Disa këshilla që mund të jenë të dobishme në reduktimin e Ankthit:

Njihni situatat ose ngjarjet që shkaktojnë ankthin tuaj. Kjo mund të ju ndihmojë të planifikoni mënyra për t’i menaxhuar ose shmangur ato.
Teknikat si meditimi, frymëmarrja e thellë, yoga ose mindfulness mund të ndihmojnë në reduktimin e simptomave të ankthit duke qetësuar mendjen dhe trupin.
Aktiviteti fizik rregullisht ndihmon në uljen e stresit dhe përmirësimin e humorit tuaj përmes lirimit të endorfinave, të cilat janë kimikate të trurit që ndihmojnë për të ndjerë mirëqenie.
Sigurohuni që merrni mjaftueshëm gjumë çdo natë. Mungesa e gjumit mund të përkeqësojë ankthin.
Substancat si kafeina dhe alkooli mund të rrisin simptomat e ankthit, prandaj është e rëndësishme të moderoni konsumin e tyre.
Flisni me miqtë ose anëtarët e familjes rreth ndjenjave tuaja. Ndjenja e mbështetjes nga të tjerët mund të jetë shumë ngushëlluese dhe ndihmëse.
Përfshirja e hobeve ose aktiviteteve që ju gëzojnë mund të ndihmojë në uljen e stresit dhe përmirësimin e humorit tuaj.
Nëse ankthi është i vazhdueshëm ose pengon funksionimin tuaj të përditshëm, konsideroni të kërkoni ndihmë nga një profesionist i shëndetit mendor. Terapia si (CBT), ka treguar efektivitet të lartë në trajtimin e ankthit.

Vërejtje:

Ky informacion është për qëllime edukative dhe nuk zëvendëson këshillimin ose diagnozën profesionale. Gjithmonë këshillohuni me psikologun tuaj ose një profesionist tjetër të shëndetit mendor për një vlerësim dhe trajtim të saktë.
logo-final

Pavarësisht se çfarë po përjetoni, ka mënyra për të ndërmarrë veprime për të mbështetur veten dhe ata përreth jush.

 

Menu


Regjistrohu duk shënuar E-mail

Abonohu falas për të marrë informacionet e fundit mbi shëndetin mendor